Legionella to bakterie Gram-ujemne, które można znaleźć w naturalnych oraz sztucznych instalacjach/środowiskach wodnych. Rodzaj Legionella obejmuje 64 gatunki i ponad 70 różnych serogrup (2022). Legionella jest odpowiedzialna za legionellozę, chorobę zakaźną nabytą przez wdychanie lub aspirację aerozoli z zanieczyszczonej wody. Obecność ameb, biofilmów oraz stagnacja wody w temperaturze pomiędzy 37 a 42 °C intensyfikuje wzrost tego mikroorganizmu. Bakterie Legionella są w stanie dostosować się do szerokiego zakresu parametrów wody, w tym temperatury 5,7–63 °C, wartości pH 5,5–8,1 i stężenia tlenu 0,3–8,2 mg/l (Fliermans, Schwake i in. 2021).
Nowa dyrektywa wodna UE
W 2020 roku, nowa europejska dyrektywa w sprawie wody pitnej (dyrektywa UE 2020/2184) wprowadziła bakterię Legionella jako obowiązkową wśród parametrów mikrobiologicznych do wykrywania w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi w celu oceny ryzyka wewnętrznych instalacji wodociągowych w obiektach służby zdrowia i obiektach komunalnych. Również w Polsce trwają prace nad implementacją tej dyrektywy do przepisów krajowych. Ocenia się że, w krótkim okresie czasu po wprowadzeniu nowych przepisów, ulegnie zmianie podejście właścicieli obiektów i zarządców, do bezpieczeństwa higienicznego wody. Nowe obowiązki dotyczyć będą również dostawców wody. Ponadto nowe przepisy powinny rozpowszechnić konieczność systematycznych badań w zakresie występowania bakterii Legionella w instalacjach wodnych oraz wykonywania audytów ryzyka w zakresie bakterii Legionella w instalacjach wodnych.
Monitorowanie i ocena ryzyka
Najlepszym podejściem do zapobiegania chorobom przenoszonym przez wodę jest systematyczne monitorowanie środowiska i dokładna identyfikacja szczepów krążących w systemach dystrybucji wody w połączeniu z wdrożeniem planu oceny ryzyka. Obowiązek wykonywania badań, przepisy wymagają od zarządców i właścicieli wielu rodzajów obiektów w tym szpitali, basenów, domów opieki itd…
Badania oparte na hodowli (wyniki testów po 10-14 dni) nadal stanowią najczęściej stosowaną metodę izolacji szczepów Legionella.
Następne w kolejności są serologiczne testy aglutynacji poli/monowalentnymi surowicami odpornościowym. Jednak nadal badania oparte na hodowli stanowią złoty standard izolacji i identyfikacji szczepów Legionella. Alternatywne metody badań – testy aglutynacji slajdów (tj. metody molekularne) są zazwyczaj stosowane tylko podczas badań epidemiologicznych, a nie w rutynowym nadzorze środowiskowym.
Wskaźniki zachorowań na legioneliozę
W Europie wskaźniki powiadamiania o chorobie legionistów wahają się od mniej niż 0,5 przypadku do 5,7 przypadków na 100 000 populacji (ECDC, 2022). Chociaż ponad 80% przypadków u ludzi jest spowodowanych przez serogrupę 1 L. pneumophila (Lpn) (Lpn 1), rzeczywista liczba przypadków Lpn nie-serogrupy 1 i Legionella non-pneumophila (L-np) (np. L. micdadei, L. bozemanii, L. longbeachae, L. dumofii, L. feeleii i L. anisa) jest słabo udokumentowana. Jak podaje ECDC, Polska jest krajem w którym wykrywalność bakterii Legionella jest na bardzo niskim poziomie.
Na podstawie: Legionella anisa or Legionella bozemanii? Traditional and molecular techniques as support in the environmental surveillance of a hospital water network. 2023
