Spis treści
Dezynfekcja termiczna instalacji
Dezynfekcja termiczna, inaczej nazywana przegrzewem, okresowym szokiem termicznym jest powszechnie zalecaną w literaturze i stosowaną metodą usuwania bakterii Legionella z ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). Legionella rozwija się w wodzie o temperaturze od 20°C do 50°C. W temperaturze powyżej 55° bakterie zawieszone w wodzie giną. W temperaturze 70°C giną w ciągu sekund. Pod warunkiem, że woda o takiej temperaturze bezpośrednio dotrze do komórki bakteryjnej.
Niska skuteczność okresowego szoku termicznego w długotrwałej kontroli Legionella spp.
Wytyczne i przepisy dotyczące zapobiegania legionelozie w obiektach użyteczności publicznej obejmują zalecenie wykonywania okresowego szoku termicznego ( przegrzewu) w systemie ciepłej wody użytkowej. Procedura okresowego przegrzewu powyżej 70°C jest określana w wytycznych eksploatacyjnych jako podstawowa metoda w kontroli namnażania bakterii Legionella. Jest stosunkowo trudna do przeprowadzenia w trakcie normalnej eksploatacji obiektu i dość kosztowna ze względu na duże ilości gorącej wody wymaganej do dezynfekcji całej instalacji. Efekty związane z obniżeniem poziomu skażenia po prawidłowo wykonanym przegrzewie utrzymują się przez okres kilku tygodni. Ponieważ bakterie Legionella szybko namnażają się w instalacjach w których temperatura wody jest niższa niż 50° C, przegrzewy takie należy wykonywać bardzo często. Rozwiązaniem jest utrzymywanie temperatury ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) w zakresie wymaganym przepisami czyli 55-60°C we wszystkich miejscach instalacji przez całą dobę. Niska skuteczność okresowego przegrzewu wynika z kilku czynników. Po pierwsze ponieważ bakterie Legionella kolonizują całą instalację wodną , to cała instalacja wodna powinna podlegać procedurze przegrzewu. Dotyczy to również wszystkich odbiorów c.w.u..
Skuteczny przegrzew dezynfekcyjny?
Aby przegrzew był skuteczny, czyli spowodował usunięcie bakterii z całej instalacji, powinien obejmować całą instalację dystrybucji ciepłej wody użytkowej i wszystkie odbiory. Na każdym kranie należy uzyskać temperaturę spuszczanej wody na poziomie powyżej 70°C . Nie jest określony w wytycznych czas spuszczania wody. Różne źródła podają, że aby efekt dezynfekcji był skuteczny czas spuszczania wody powinien wynosić od 5 do nawet 30 minut. W wielu przypadkach jest to trudne do uzyskania. Bakterie, które nie zostaną całkowicie usunięte z instalacji w krótkim czasie ponownie ją skolonizują. Dezynfekcja termiczna instalacji c.w.u. nie wymaga specjalistycznego sprzętu i pozwala na szybkie zmniejszenie ilości bakterii.
Badania skuteczności metody dezynfekcji termicznej
Celem badania w obiektach hotelowych w Hiszpanii była ocena skuteczności okresowych wstrząsów termicznych w okresie 1 roku na obecność Legionella spp. w systemie ciepłej wody użytkowej hoteli. Przeanalizowano wyniki badań Legionelli z okresu styczeń–grudzień 2019 r. pochodzące z grupy 77 obiektów hotelowych na Balearach (Hiszpania) przeprowadzających okresowe szoki termiczne. Druga grupa 44 hoteli działających bez okresowych szoków termicznych została wykorzystana do analizy porównawczej. W obiektach, w których przeprowadzono okresowy szok termiczny, 16,0% wyników (pobrano 429 próbek ciepłej wody) było dodatnich dla Legionella spp., w porównaniu do 21,1% (298 próbek), gdzie nie przeprowadzono okresowego szoku termicznego.
Efekty dezynfekcji termicznej
Ogólnie rzecz biorąc, w grupie szoku termicznego 32,5% miejsc przedstawiło co najmniej 1 pozytywną próbkę w okresie badania w porównaniu z 45,5% w grupie kontrolnej. Żadna z tych różnic nie była istotna statystycznie (wartość p > 0,05). Odkrycia te sugerują, że skuteczność regularnego szoku termicznego w długoterminowej kontroli Legionella spp. w domowych systemach ciepłej wody w hotelach jest niska.
Procedura stosowana w przypadku regularnych wstrząsów termicznych była wariantem pełnej metody dezynfekcji termicznej powszechnie stosowanej w pilnych celach zaradczych, ale w przypadku kiedy punkty końcowe nie są poprawnie (długotrwale) spłukiwane, skuteczność procedury jest niewystarczająca do uzyskania oczekiwanych efektów dezynfekcji termicznej. W wielu instalacjach procedura ta jest obecnie zaprogramowana w elektronicznym systemie zarządzania budynkiem i jest przeprowadzana automatycznie.
Zagrożenia związane z dezynfekcją termiczną
- ryzyko poparzenia użytkowników
- jeśli woda jest twarda wzrasta ilość odkładających się w instalacji osadów mineralnych,
- osoby wykonujące procedury dezynfekcji powinny przestrzegać zasad BHP i stosować środki ochrony osobistej (rękawiczki, maseczki FFP3),
- jeśli instalacje zostały wykonane z materiałów nieodpornych na wysokie temperatury może dojść do rozszczelnienia instalacji,
Kiedy termiczna metoda dezynfekcji nie będzie skuteczna
- nie osiągnięto właściwej temperatury wody w każdym punkcie instalacji i w każdym punkcie poboru,
- płukanie instalacji c.w.u. wodą w trakcie przegrzewu nie jest dokładnie przeprowadzane,
- czas płukania jest zbyt krótki,
- w instalacji występują tzw. martwe odnogi, do których nie dociera gorąca woda,
- w instalacji występują osady mineralne i biologiczne,
- nie zostały odblokowane zawory termostatyczne do pracy w procedurze dezynfekcja.
Metodologia termiczna została przyjęta powszechnie, ale jej przydatność została zakwestionowana zarówno na gruncie praktycznym, jak i empirycznym. Po pierwsze, kilka studiów przypadku, przeprowadzonych głównie w szpitalach i jednostkach laboratoryjnych, wykazało ograniczone, krótkoterminowe skutki w zmniejszaniu poziomów kolonizacji. Ponadto Europejskie Wytyczne Techniczne ESGLI dotyczące zapobiegania, kontroli i badania zakażeń wywołanych przez gatunki Legionella (Europejskie Wytyczne Techniczne ESGLI) odradzają jego stosowanie w ramach długoterminowego programu kontroli opartego na występowaniu częstych i szybkich rekolonizacji oraz zwiększonym ryzyku poparzenia wynikającego z procedury.
Różne badania nad procedurami szoku termicznego, zarówno in vitro, jak i badania terenowe, wykazały potencjalnie istotne skutki uboczne, takie jak szybki odrost z późniejszym wzrostem stężenia Legionelli. Pojawia się również problem tolerancji termicznej gatunków L. pneumophila i wzrost względnej obfitości ameb. Wreszcie, co najważniejsze, nie ma porównawczych badań terenowych potwierdzających jego skuteczność w zwalczaniu Legionelli w systemach ciepłej wody.
Podsumowując, wszystkie przytoczone fakty powinny być wezwaniem do ostrożności przy rozważaniu włączenia jedynie regularnych wstrząsów termicznych do planów zapobiegania namnażaniu Legionelli w instalacjach ciepłej wody użytkowej.
Materiały do artykułu pochodzą z:
Low Efficacy of Periodical Thermal Shock for Long-Term Control of Legionella spp. in Hot Water System of Hotels. JJ Molina, M Bennassar, E Palacio, S Crespi – Pathogens, 2022
